میراث فرهنگی و بررسی جنبه های مختلف آن

قسمتی از متن:

مفاهیم ومبانی

از آنجا كه هر سیاستی با تكیه بر تعاریف شكل می گیرد برداشتن گامی در جهت قبول تعریفی برای میراث فرهنگی ضروری بنظر می‌رسد.

بهر حال انتخاب كلمات یك تعریف، بسیار كار حساس وقابل تأملی است زیرا هر كلمه یا عبارت می‌تواند عاملی تعیین كننده درشناسایی، ارزیابی وحفاظت از بقایای تاریخی باشد. همچنین عوامل مهمی در هر تعریف وجود دارد كه كلمات كلیدی انتخابی برای آن باید توانایی  پاسخگویی به جنبه‌های مختلف آن را داشته حتی المقدور متضمن آگاهی‌های لازم در آن باشند.

از سوی دیگر با توجه به نقش اساسی وفزاینده‌ای كه شناخت مبانی هر پدیده یا رویدادی دردرك ماهیت و سیرتكاملی آن دارد، در مبحث دوم به بررسی این موضوع می‌پردازیم.

1- معنی زبان شناسانه ( فیلولوژیك)

از آنجا كه انتخاب واستفاده از لغات نقش مهمی در بیان مفاهیم پنهانشان دارد،ابتدا معنی زبان شناسانه لغات مربوط به میراث فرهنگی را كه در انگلیسی،فرانسه،عربی وفارسی مورد استفاده قرار می گیرد بررسی می‌نماییم.

در انگلیسی،اصطلاحاتی چون Remains, Relics, Cultural Heritage ,Heritage , Property, Patrimony به كار می‌آیند. بر طبق فرهنگ لغات Historical Principles (آكسفورد ،1888) Heritage در قرون گذشته به اشكال متفاوتی چون: heritage , erytage , eritage و غیره بكار می رفته است.كه همگی از ریشه لاتین Hereditagium می باشند به معنی :«.. آنچه به ارث رسیده یا ممكنست برسد،هر مال یا خصوصاً ملك كه براساس حق وراثت واگذار گردد» آنچه در این اصطلاح به وضوح به نظرمی‌رسد، آن است كه مال از گذشته به ارث رسیده است.

كلمة Relic كه از Reliquias در لاتین بدست می‌آید،به معنی :«در موارد استفاده مذهبی، بخصوص در كلیساهای یونان وكاتولیك روم :برخی اشیاء همچون قسمتی ازبدن یا لباس،یك قطعه موردمصرف شخصی یا نظایر آن كه به عنوان یادبود از یك قدیس، شهید یا فرد روحانی دیگری باقی مانده و به دقت از آن نگهداری كرده و محترم ومقدس داشته می‌شود»، ونیز «چیزی نفیس یا قیمتی» و «هر چه كه به عنوان یادگاری یا یادبود از یك شخص، یك چیز، یك مكان نگه داشته شود؛یك بادمان.»

remains یعنی:«آنان كه از میان تعدادی از اشخاص باز مانده،نجات یافته یا باقی مانده ‌اند؛باقیمانده یا الباقی» و «یك اثر مادی (عتیقه یا غیرآن ) یك بنا یا ساختمان قدیمی یا ساخته‌ای دیگر؛ وشبی كه از زمانهای گذشته به دست آمده است.»

Patrimony یعنی :دارایی یا یك ملك كه از پدر یا جد شخصی به اورسیده؛ میراث، وراثت.

Property یعنی: وضعیتی ازتعلق یا متعلق به بعضی اشخاص بودن و «واقعیت مالك چیزی بودن، چیزی را تملك كردن،حق(بخصوص حق انحصاری) تصرف، استفاده ،یا در اختیار گرفتن هر چیز (معمولاً شیئی مادی ( محسوس) ، دارندگی ،مالكیت.»

در فرانسه كلمات مشابهی با همان ریشة مشترك انگلیسی وجود دارد، به استثناء (Cultorel)Bein كه ترجمه آن به انگلیسی Property یا Goods است.

در عربی كلمه تراث به كار می‌رود كه از كلمه ارث ریشه می‌گیرد. در زبان فارسی دوكلمه آثارو میراث وجود دارند كه هر دوریشه عربی دارند. آثار جمع اثر به معنی محصول فیزیكی و غیرفیزیكی بجای مانده است. در این كلمه انعكاس گذشته چشم گیر نیست، و كلمه بیشترنشان دهندة اهمیت آنچه كه خلق شده می‌باشد و از اینروست كه در فارسی این كلمه اغلب با صفاتی چون تاریخی یا فرهنگی همراه می‌شود.

كلمة دیگر،میراث، یعنی آنچه به ارث رسیده است كه بسیار مشابه Heritage در انگلیسی است. اگر چه بدون اضافه نمودن كلمات توضیحی نیز قابل درك می‌باشد، همچون Heritage در انگلیسی، اغلببه همراه فرهنگ به كار می‌رود.

كلمه Property انگلیسی و Bien فرانسوی یادآور مفهوم گذشته نیستند،در حالی كه سایر كلمات به آنچه كه میراث گذشته است، رجوع داده می‌شوند. در مدارك یونسكو اغلب این دوكلمه،(Property) و Bein بكار رفته اند. اگر چه می توان چنین فرض كرد كه این امر موجب ارتباط حال و گذشته می‌گردد و موارد وسیعتری از پدیده‌های فرهنگی را زیر پوشش قرار می‌دهد.

مبحث اول : تعاریف میراث فرهنگی

1- میراث فرهنگی به مفهوم عام:

در دستیابی به یك تعریف برای میراث فرهنگی، لازم است كه معیارهای مشخصی مورد توجه قرار گیرند.

در این ارتباط سه معیار اصلی پیشنهاد می‌شود، شیئیت، قدمت و پیام انسانی

این معیارها می‌توانند ما را به این مضمون نزدیك نمایند كه :

هرپدیده‌ای ( اعم از منقول و غیرمنقول و آنچه كه میراث مادی و معنوی خوانده می‌شود)

كه قدمتی دارد (طول این قدمت نسبی است) و واجدپیامی انسانی است ( یا چیزی از انسانهای گذاشته برای عرضه دارد) شایسته است كه بعنوان «میراث فرهنگی» خطاب گردد.

  -مفهوم اصطلاح «میراث معنوی» درقسمت آتی مفصلاً توضیح داده خواهد شد.

فهرست

فصل اول: مفاهیم ومبانی ۱۰
۱- معنی زبان شناسانه ( فیلولوژیک) ۱۰
مبحث اول : تعاریف میراث فرهنگی ۱۲
۱- میراث فرهنگی به مفهوم عام: ۱۲
الف ) شیئیت: ۱۳
ب) ‌قدمت ۱۴
ج) پیام انسانی ۱۵
۳- مفهوم خاص میراث فرهنگی (میراث فرهنگی معنوی) ۱۶
۴- تعریف میراث فرهنگی در قوانین ایران ۱۹
۵- تعریف میراث فرهنگی در کنوانسیونهای بین المللی ۲۱
مبحث دوم : مبانی حمایت از میراث فرهنگی ۲۷
۱- مبانی ارزشی ۲۷
۲-مبانی قانونی ۳۲
الف – مبنای ملی حقوق میراث فرهنگی ۳۲
ب ) مبنای بین المللی حقوق میراث فرهنگی ۳۴
الف ) علل ذاتی ۳۵
ب) علل عارضی ۳۷
ج ) علل عامدی(عمدی) ۳۹
فصل دوم: تاریخچه حقوق میراث فرهنگی درایران ۴۰
مبحث اول: قبل از انقلاب ۴۰
۱- تشکیل وزارت معارف، اوقاف وصنایع مستظرفه ۴۰
۲- تشکیل وزارت فرهنگ وهنر ۴۳
اهداف اصلی تشکیل سازمان ملی حفاظت آثار باستانی ایران،عبارت بودند از ۴۷
مبحث دوم : میراث فرهنگی در ایران پس از انقلاب اسلامی ۴۹
۱- تشکیل سازمان میراث فرهنگی کشور ۴۹
۲- استقرار ضوابط میراث فرهنگی پس از انقلاب ۵۱
بخش دوم ۵۹
فصل اول : جایگاه میراث فرهنگی در حقوق ایران ۶۰
مبحث اول : میراث فرهنگی در قوانین بنیادین کشور ۶۰
۱- میراث فرهنگی در قانون اساسی ۶۰
قانون اساسی چین ۶۲
قانون اساسی کره جنوبی ۶۳
قانون اساسی کانادا ۶۳
قانون اساسی سوریه ۶۳
۲- میراث فرهنگی در قانون برنامه توسعه اقتصادی،اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران ۶۴
۱- قانون برنامه اول توسعه ۶۴
۲- قانون برنامه دوم توسعه ۶۵
۳) قانون برنامه سوم توسعه ۶۶
میراث فرهنگی در قانون برنامه چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور ۶۷
۳- میراث فرهنگی در قوانین شهری ۶۷
الف ) مقررات شورای عالی شهرسازی ۶۷
ب ) مقررات شهرداری‌ها ۷۱
ب – معافیت آثار فرهنگی – تاریخی و موزه‌ها از عوارض شهرداری ۷۲
۴- میراث فرهنگی در قوانین و مقررات مالی کشور ۷۵
الف ) میراث فرهنگی در قانون بودجه کل کشور ۷۵
ب ) معافیتهای مالی ۷۹
مبحث دوم : قوانین حفاظتی ناظر بر میراث فرهنگی ۸۱
۱- حفاری در ابنیه واراضی باستانی و حریم آن ۸۱
الف – تعیین حریم آثار فرهنگی – تاریخی وضوابط حفاظتی آن ۸۱
ب ) حفاری ۸۲
۱- حقوق و تکالیف مربوط به دارندگان مجوز حفاری ۸۳
۲- نظارت سازمان میراث فرهنگی بر عملیات حفاری ۸۴
۴- حفاری در املاک خصوصی ۸۵
۵- حفاری غیرمجاز ۸۵
و ) حفاری تصادفی ۸۶
۲- ورود وصدور (قاچاق ) ۸۷
قاچاق اموال فرهنگی- تاریخی بدل ۸۸
استرداد اموال فرهنگی – تاریخی ۹۱
خرید وفروش ۹۲
الف ) خرید و فروش آثار فرهنگی –تاریخی منقول ۹۳
ب ) خرید وفروش آثار فرهنگی –تاریخی غیرمنقول ۹۵
مبحث اول: سازمانهای حمایت کننده در کشور ۹۶
۱- سازمان میراث فرهنگی و گردشگری ۹۷
الف – تشکیل سازمان ۹۷
ب ) اهداف و وظایف سازمان ۹۸
ج) ارکان سازمان ۹۸
۱-شورای عالی سازمان ۹۸
۲- رئیس سازمان ۹۹
۳- تشکیلات ستادی سازمان ۹۹
۱-پژوهشگاه ۱۰۰
الف ) شناسایی ۱۰۰
ب) اهداف و وظائف ۱۰۰
ج) تشکیلات پژوهشگاه ۱۰۰
۱- هیأت امناء ۱۰۱
۲-رئیس پژوهشگاه ۱۰۲
۳- شورای پژوهشی ۱۰۲
۳-مرکز آموزش عالی میراث فرهنگی ۱۰۳
الف –شناسایی) ۱۰۳
ب) اهداف ووظایف ۱۰۳
ج ) تشکیلات مرکز ۱۰۳
۲- شورای مرکز ۱۰۴
۴- انجمن میراث فرهنگی ۱۰۵
ثبت میراث فرهنگی در فهرست آثار ملی ۱۰۷
۱- ثبت آثار فرهنگی – تاریخی غیرمنقول در فهرست آثار ملی ایران ۱۰۸
الف )‌وظایف سازمانهای میراث فرهنگی وگردشگری ۱۰۸
۱- بررسی و تشخیص ۱۰۸
۲- اخطار به مالک ۱۰۹
۳- اعلام عمومی ثبت اثر ۱۱۰
۴- تنظیم وتشکیل پرونده کارشناسی ۱۱۰
۵- پژوهش، حفاظت، و نظارت ،مرمت واحیاء ، معرفی و آمورش ۱۱۱
۶- حفاظت ومرمت اضطراری ۱۱۲
ب) حقوق و تکالیف مالک یا متصرف ۱۱۳
۱- اطلاع به دولت ۱۱۳
۲- اعمال حق مالکیت یا تصرف ۱۱۳
۳-همکاری با دولت در اجرای عملیات حفاظت از اثر ۱۱۳
۴- کسب مجوز برای تعمیر ومرمت اثر ۱۱۴
۵- رعیات ضوابط مقرر برای نحوه استفاده از اثر ۱۱۴
۲- ثبت آثار فرهنگی – تاریخی منقول در فهرست آثار ملی ایران ۱۱۵
الف ) وظایف سازمان‌های فرهنگی وگردشگری ۱۱۵
۶- پژوهش ، حفاظت و نظارت، مرمت واحیاء ، معرفی و آموزش ۱۱۵
ب ) حقوق و تعهدات مالک ۱۱۶
۱- کسب مجوز تعمیر و مرمت ۱۱۶
۲- خرید وفروش ۱۱۶
مبحث سوم: الحاق ایران به معاهدات و سازمانهای بین المللی ۱۱۷
۱- الحاق به معاهدات بین المللی ۱۱۷
۲- الحاق به سازمانهای بین المللی ۱۱۸
بخش سوم ۱۲۱
فصل اول : معاهدات بین المللی ۱۲۲
مبحث اول : کنوانسیون حمایت از اموال فرهنگی در مخاصمات مسلحانه «۱۹۵۴ یونسکو» ۱۲۲
۱-موضوع ودامنه مشول ۱۲۲
الف- دامنه شمول کنوانسیون به لحاظ اعضای متعاهد ۱۲۲
ب – دامنه شمول کنوانسیون به لحاظ سرزمین ۱۲۴
۲- روشهای حمایت از اموال فرهنگی در کنوانسیون ۱۲۴
الف :حمایت عام ۱۲۴
ب- حمایت خاص ۱۲۵
۱-پناهگاه‌های پیش بینی نشده ۱۲۷
۲- اشغال ۱۲۸
ج ) حمایت عالی ۱۲۸
۳- قلمرو اجرائی کنوانسیون ۱۳۰
الف) اقدامات زمان صلح ۱۳۰
۱- فراهم آوردن وسائل حفاظت از اموال فرهنگی واقع در سرزمین هر یک از اعضاء ۱۳۰
۲- احترام به اموال فرهنگی – تاریخی به منزله بخشی از میراث فرهنگی بشری ۱۳۰
۳- تعیین نحوه استفاده از اموال فرهنگی – تاریخی ۱۳۰
۴- پیش بینی مقررات لازم در حقوق داخلی کشورها بمنظور حسن اجرای معاهده ۱۳۰
۵- تعیین افراد متخصص وایجاد تشکیلات لازم برای همکاری مقامات کشوری و لشگری ۱۳۱
۶- ثبت آثار در فهرست آثار تحت حمایت مخصوص ۱۳۱
۷- علامتگذاری آثار ۱۳۱
۸- ایجاد پناهگاه های اموال فرهنگی – تاریخی ۱۳۱
ب ) اقدامات لازم الاجراء در زمان جنگ: ۱۳۱
۱- خودداری از هر گونه عمل خصمانه بر علیه اموال فرهنگی – تاریخی ۱۳۲
۲- جلوگیری از سرقت وغارت اموال فرهنگی – تاریخی ۱۳۲
۳- جلوگیری از اقدامات تخریبی و مصادره اموال فرهنگی – تاریخی ۱۳۲
۴- ممنوعیت عمل انتقامی ( مقابله به مثل) ۱۳۲
۵- همکاری با مقامات دولتی که سرزمین آن اشغال شده است ۱۳۲
۶- خودداری از استفاده نظامی از عرصه و حریم آثار فرهنگی – تاریخی ۱۳۲
۷- خودداری از هر گونه عمل خصومت آمیز نسبت به حمل و نقل اموال منقول تحت حمایت مخصوص ۱۳۲
۸- خودداری از توقیف و تصرف اموال منقول فرهنگی –تاریخی به عنوان غنیمت جنگی ۱۳۳
۴- تشکیل کمیته مشورتی ملی در کشورهای عضو کنوانسیون ۱۹۵۴ لاهه ۱۳۳
مبحث دوم : کنوانسیون مربوط به اتخاذ تدابیر لازم برای ممنوعیت وجلوگیری از ورود،صدور وانتقال غیرقانونی مالکیت اموال فرهنگی «۱۹۷۰ یونسکو» ۱۳۴
۱- موضوع ودامنه شمول ۱۳۴
۲- مقررات شکلی و اجرایی ۱۳۵
الف ) الحاق به کنوانسیون ۱۳۵
ب )تجدید نظر در کنوانسیون ۱۳۶
ج ) فسخ کنوانسیون ۱۳۷
د) ‌نقش یونسکو در اجرای کنوانسیون ۱۹۷۰ ۱۳۷
۱- نقش مدیر کل یونسکو ۱۳۸
۲- نقش سازمان یونسکو ۱۳۸
۳- تعهدات دول عضو کنوانسیون ۱۳۸
الف – تعهدات ملی ۱۳۸
۱) تعهدات تقنینی ۱۳۹
الف – تصویب کنوانسیون ۱۳۹
ب – تصویب قوانین کیفری واداری ۱۳۹
۲- تعهدات اجرایی ۱۴۰
الف ) تأسیس مؤسسات ذیربط ۱۴۰
ب) آموزش ۱۴۰
۳- تعهدات نظارتی ۱۴۰
الف )نظارت پلیسی ۱۴۰
ب) نظارت قضائی واداری ۱۴۰
ب ) تعهدات بین المللی ۱۴۱
مبحث سوم : کنوانسیون حمایت از میراث فرهنگی وطبیعی جهان ( ۱۹۷۲ یونسکو) ۱۴۲
۱- موضوع و دامنه شمول ۱۴۲
الف ) میراث فرهنگی ۱۴۲
ب ) میراث طبیعی ۱۴۳
۲- ابعاد حمایت از میراث فرهنگی در کنوانسیون ۱۴۵
الف ) تعهدات کشورهای عضو معاهده ۱۹۷۲ در سطح ملی ۱۴۵
ب) ‌تعهدات بین المللی کشورهای متعاهد ۱۴۷
۳- ثبت آثار فرهنگی – تاریخی در فهرست میراث جهانی ۱۴۷
الف ) شرایط ثبت اثر فرهنگی – تاریخی در فهرست میراث جهانی ۱۴۸
۱- وجود حفاظت حقوقی ۱۴۸
۲- مدیریت مناسب ۱۴۸
ب ) شرایط ثبت اثر طبیعی در فهرست میراث جهانی ۱۴۸
ج ) فهرست «میراث چهانی در معرض خطر» ۱۴۹
۴- مقررات شکل اجرایی ۱۵۰
الف ) الحاق به کنوانسیون ۱۵۰
ب ) تجدیدنظر در کنوانسیون ۱۵۰
ج ) فسخ کنوانسیون ۱۵۱

فاقد منابع پایانی