تحقیق اثر مهاجرتها بر ساختار فضایی و تغییرات کاربری اراضی نوشهر و راه حل توسعه شهر

هدف اصلی تحقیق حاضر؛ مطالعه و بررسی چگونگی تأثیر پذیری ساختار فضایی و تغییرات کاربری اراضی شهر نوشهر از روند مهاجرتها و ارائه راه حلهایی برای توسعه آینده شهر که در آن کاربری اراضی کشاورزی کمتر دستخوش تغییر و تحول شود. می باشد.

مهاجرت همانند شهرنشینی پدیده ای است که ریشه در تحولات اجتماعی جوامع انسانی دارد و یکی از عوامل مهم در تحولات و افزایش جمعیت شهرهاست. لیکن مهاجرت انبوه و مستمر از مناطق روستایی و شهرهای کوچک به شهرهای بزرگتر که به عنوان پدیده ای جدید در سطح جهان مطرح شده است ناشی از عملکرد انقلاب صنعتی است. به دنبال انقلاب صنعتی در قرن هجدهم و رشد سریع تولیدات صنعتی و چرخش اساسی در اقتصاد شهرهای بزرگ و افزایش چشمگیر درآمدهای شهری، میزان مهاجرت شدت یافته و باعث رشد سریع شهرنشینی گردیده است.

لیکن این پدیده در کشور ما از دوره صفویه و با دادن القاب به اصناف شهری و تحقیر جامعه روستایی آغاز شده و پس از کودتای 1299 و به دنبال تغییر حکومت و شروع مناسبات سرمایه داری، در الگوی عملکردی شهرها تغییرات و دگرگونیهایی پدید آمد و شهرها از حالت نسبتا یکنواخت و مشابه قبلی، که عمدتا به صورت مرکز ایالتی حکومت، مرکز ارتباطی، پیشه وری و تولید و بالاخره شهر مذهبی و زیارتی بودند (هر چند گاه همه این عملکردها را با هم داشتند ) خارج شده و شرایط و عملکردهای جدید و متنوعی بر آنها حاکم شد.

شهر نوشهر یکی از شهرهای بندری و کوچک کشور می باشد که گریبانگیر مشکلات عدیده ایست که معلول مهاجرت می باشد. رونق اقتصادی شهر ناشی از فعالیتهای بندری و اعطای مرکزیت شهرستان به این شهر در سال 1327 باعث مهاجرت عده زیادی از جمعیت مناطق روستایی بخش کجور شهرستان نوشهر و نیز سایر مناطق کشور به آن شد. و همچنین انتخاب نوشهر به عنوان یکی از مراکز تفریحی و گذران اوقات فراغت خانواده پهلوی در دهه 1340، موجب رونق مضاعف و تشدید جاذبه های مهاجرپذیری آن گردید. بطوریکه در طول پنج دهه گذشته، جمعیت شهر نوشهر نزدیک به 14 برابر شده است. از 2717 نفر در سال 1335 ب 42175 نفر در پایان سال 1385 افزایش یافته است. و همچنین در طول پنج دهه گذشته 3 محله جدید شهری تشکیل و 7 روستا نیز به بدنه اصلی شهر نوشهر ادغام گردیده است که دلیل اصلی گسترش فضایی و تغییرات کاربری اراضی مهاجرت بوده است. شهرنشینی و توسعه شهری در نوشهر با توجه به موقعیت جغرافیایی خاص خود یعنی، واقع شدن در ساحل دریای خزر و زمینهای زراعی و باغات مرکبات و عدم اجرای برنامه ریزی شهرسازی، موجب تخریب باغات و مزارع اطراف شهر و تغییر کاربری اراضی کشاورزی به اراضی شهری، اتصال آبادیها و روستاهای اطراف شهر به پیکره اصلی شهر نوشهر، ایجاد محلات جدید، آلودگی آبهای زیر زمینی و جاری، سرمایه گذاری سنگین جهت خدمات زیر بنایی ( اشتغال، مسکن، بهداشت و غیره ) شده است.این عوامل که بهینه سازی مقوله توسعه پایدار را با مانع روبرو می کند تا با ارائه راه حل مناسب از گسترش فضایی و تغییرات کاربری اراضی و نابودی زمینهای کشاورزی اندک جلوگیری نماید.

می توان گفت، کلیه محققین و اندیشمندانی که در زمینه مهاجرت تحقیق و مطالعه کرده اند، علت عمده مهاجرت را اختلاف سطح زندگی بین شهر و روستا بر شمردند و بیشتر مهاجرین به امید دستیابی به شغل و درآمد بیشتر شهر را برای زندگی انتخاب کرده اند. چرا که سیاستهای مربوط به ایجاد اشتغال، مسکن، آموزش و پرورش، خدمات عمومی و بهداشتی، گذران اوقات فراغت و... منجر به زیادترشدن فاصله سطح زندگی بین شهر و روستا و در نتیجه باعث تشدید روند مهاجرتهای روستایی شده است. که این عامل خود باعث اثراتی چون رشد حاشیه نشینی و زاغه نشینی، تخریب و انهدام زمینهای زراعی و تغییر الگوی کاربری زمین، بحران در محیط زیست، ایجاد شغلهای کاذب و انگلی، تغییر ترکیب سنی و جنسی جمعیت، دگرگونی و تغییر فرهنگ بومی و محلی، انتقال نیروی انسانی و سرمایه و... در شهرها می شوند.